Afgelopen week heb ik drie dagen achter elkaar een zeer intensieve training mogen genieten. Het ging onder andere om het ‘waarom we testen’. En dit is wat ik daarvan heb onthouden: er wordt getest om risico’s ten aanzien van de werking van een willekeurig product in kaart te brengen.

Een voorbeeld:

u bent ingehuurd om de software te testen van de nieuwste BMW. Op het dashboard vindt u een scherm, waarop de volgende zaken worden getoond: één groene knop, zes gele knopjes, acht lampjes. That’s it. U krijgt een handleiding mee, en controleert dat als u, conform de uitleg, het gele knopje linksboven indrukt, en dan op de groene knop drukt, de motor inderdaad start. Als u het gele knopje linksboven én linksmidden indrukt, en dan de groene knop, de koplampen inderdaad aangaan. Enzovoorts.

Natuurlijk zijn alleen die combinaties beschreven die een bepaalde gewenste functionaliteit activeren. Alle combinaties weergeven kan ook niet, deze zijn immers eindeloos. En nu komt de ware tester in actie: na uren spelen komt deze erachter dat bij een bepaalde combinatie van meer dan twintig keer indrukken, verdeeld over de zes gele knopjes, hij of zij nog tien seconden heeft om de BMW te verlaten na het indrukken van de groene knop, omdat de auto daarna spontaan ontploft. Typisch gevalletje ongewenste functionaliteit. Dat risico wordt gemeld en de tester heeft zijn of haar meerwaarde weer eens bewezen.

It’s life in a way, isn’t it?

Vers geboren drukken we uit pure levenslust alle knopjes die we te pakken kunnen krijgen in allerlei willekeurige combinaties in, en wonderlijke dingen gebeuren. Al snel leren we dat sommige combinaties niet zo heel handig zijn voor ons overleven, en andere wel. Na verloop van tijd vermijden we bepaalde combinaties, in de wetenschap dat deze pijn opleveren, en zoeken we andere juist op, vanwege het terugkerende plezier. Aan het eind van ons leven, en met een beetje mazzel, hebben we uitgezocht wat onze favoriete combinaties zijn: welke succes, geld, plezier opleveren, welke combinaties de omgeving (partner, (klein-)kinderen, kleinkinderen, vrienden en collega’s) harmonieus en effectief met ons doen omgaan, en natuurlijk welke combinaties we op basis van een paar traumaatjes nooit meer moeten indrukken. Kort samengevat: we hebben het leven begrepen.

Euh….. no.

We hebben namelijk, net als de tester hierboven, geen idee van de geldende principes achter de werking van die combinaties.
Nu is de kans enorm dat u zult zeggen: “wat boeien mij die principes: als ik het leven maar op een plezierige manier doorkom, en levensbedreigende situaties weet te vermijden, dan hoor je mij niet klagen.” Uw goed recht. En, zeer waarschijnlijk, een uitermate gezonde insteek. De psychologische hulpverlening werkt immers op dat principe: patiënten zijn het zicht op hun gezonde werking kwijt, en dienen geholpen te worden met hun combinaties van knopjes en lichtjes. Als ze weer weten én doen wat voor hen werkt, dan is het leed geleden.
Maar een deel van de mensheid is niet geïnteresseerd in ‘een plezierig leven’: in een zee van lampjes en knopjes zijn zij op zoek naar het algoritme, de geldende, tijdloze principes achter dat leven. Deze mensen vindt u overigens niet allemaal op de crisisafdeling by the way, sommigen werken bijvoorbeeld als filosoof. Ik noem maar wat.

Goed, terug naar de auto. De hierboven omschreven knoppen en lampjes komen overeen met onderstaande puzzel:

http://blackboxpuzzles.workroomprds.com/Puzzle05.html

Als u een puzzelaar bent, nodig ik u van harte uit om het algoritme achter de werking te zoeken. Ik kan u verklappen dat deze bestaat uit slechts een paar heel simpele regels. Heeft u die regels eenmaal gevonden, dan kunt u het verloop van de lichtjes op basis van elke combinatie van gele knopjes na het indrukken van de groene knop 100% goed voorspellen. Het heeft mij een volle ochtend gekost om daar achter te komen: een puzzel met één groene knop, zes lullige gele knopjes en acht miezerige lampjes.

En dan nu het leven: hoeveel knopjes? Hoeveel lichtjes? De kans om het algoritme van het leven te vinden lijkt nagenoeg gelijk aan nul. Dus waarom zoeken?
Omdat de formule die bepaalt welke mate van inspanning je wilt verrichten om risico’s te tackelen, dezelfde is als die voor het vinden van een mogelijk Walhalla, namelijk “kans x impact”. Wat bedoel ik?
Nou dit: stelt u zich voor dat morgen in de krant, de een of andere psychiatrisch patiënt óf filosoof u, na een leven lang zoeken, uitlegt hoe het algoritme van het leven werkt. En dat ook u het paradijs op aarde kan ervaren op basis van het toepassen van dat algoritme. Alle heilige boeken, miljoenen geluksstappenplannen, de werking van de hele GGZ, teruggebracht tot een paar simpele regels.

Wouldn’t that be freaking awesome?

En zou u dan, in retrospectief, niet erg blij zijn dat iemand zich daar, ondanks uw eigen gezonde insteek, mee heeft bezig gehouden? Ik wel.

Goed. Terug naar het testen tenslotte. Wat is gewenst? Risico’s vinden? Of weten hoe het werkt? Elke tester doet een rondedansje als hij of zij een bug heeft gevonden, het risico heeft geoormerkt. Maar het kunnen voorspellen waar de ellende zit?

Dat is goed voor een compleet dance-festival.