Een vrije greep uit de NOS-headlines van de afgelopen paar weken:

‘Bendes jagen Guatemalteken naar VS: “Als je niet betaalt vermoorden we je”’.
‘Kabinet sloeg Amerikaans aanbod af voor terughalen Syrische vrouwen en kinderen’.
‘Adrian is zijn zoontje kwijt sinds Dorian: “Er zwommen haaien in het water”’.

Ik stel me voor dat een wildvreemde voor m’n deur staat, en me verteld te betalen of dat anders mijn dochters, mijn vriendin of ikzelf het eind van de week niet meer zullen halen. Of dat ik met twee kleine kinderen in één of ander erbarmelijk woestijnkamp te horen krijg dat Mark me doelbewust wil laten versterven. Of dat ik mijn kind gister ben kwijtgeraakt aan een storm met haaien er in.

Dat voorstellen lukt wel. Maar conform mijn eigen persoonlijkheid gecombineerd met de distantie tot bovenstaande drama’s genereert mijn lijf een zeker alert gevoel, een frisse nieuwgierigheid. Mijn limbisch systeem genereert interesse. Na vijfentwintig jaar onderzoek heeft Lisa Feldman Barrett geconcludeerd dat emoties niet meer zijn dan hoogst individuele orakels. Emoties doen een verwoede poging om bedreigingen en kansen in de voorgestelde situatie te voorspellen. Ik heb blijkbaar een voorkeur voor kansen. Een ander zou wellicht een gevoel van afschuw krijgen, de bedreiging ‘zien’, “Och wat erg allemaal!” roepen en rap zijn of haar zegeningen hertellen.

Wat leert dit?

Dat de wereld die u en ik genereren op basis van kennis van iets, een volstrekt andere wereld is, dan de wereld op basis van ervaring. Gescheiden door zoveel lichtjaren, dat ze elkaar niet kunnen zien, horen, voelen; we dénken van wel, maar eenmaal geconfronteerd met de daadwerkelijke ervaring, wéten we dat het niet zo was.
De hoeveelheid leed die we met zijn allen op jaarbasis genereren door kennis, adviezen en oordelen op basis van bovenstaand proces (informatie, voorstelling, bijbehorende eigen emotie (lees: eigen voorspelling), en dan een gecommuniceerd scherp adviesje of oordeeltje) is door geen sterveling te bevatten. En de grondoorzaak van al die pijn is voor de ontvanger van ons bericht steeds dezelfde: isolatie, onbegrip, eenzaamheid.
En omgekeerd, diegenen mét de ervaring blijven maar doorgaan: discussies, boeken, films, voorstellingen, lezingen, pleidooien, kunst. Op allerlei manieren wordt getracht de medemens wezenlijk te bereiken door tegen de klippen op te vertellen hoe het werkelijk is. ‘Oh’s en Ah’s’, of ‘Boe’s en Blèèhs’ worden geoogst.  Miljarden duimpjes, omhoog en omlaag als bleke echo’s uit een overwegend onbegrijpende wereld.
Overigens: een aardig voorbeeld van beide kanten vertegenwoordigd in één leven is het boek “Ver Heen” van PC Kuijpers. Een psychiater die zelf in een langdurige horror-psychose terecht kwam. Schreef daarna vlammende betogen wat en hoe psychiaters sommige dingen wel, en andere dingen nooit meer zouden moeten doen. Kansloos natuurlijk: denken wint het in het dagelijks leven nog op zijn meest versleten sloffen van weten.

En dat kan niet waar zijn.

Dus bij deze het voorstel: vanaf nu heeft iedereen met ervaring de waarheid in pacht, en iedereen die daar zijn bedenkingen bij heeft, niet. Het gevolg hiervan is dat er een wereld aan prachtige mogelijkheden en consequenties opengaat: een stoel blijft een stoel, én daarnaast wordt de wereld dan weer bewoond door aliens, kabouters en Nessie. Ervaringsdeskundigen binnen de GGZ hebben gelijk, en er is leven na de dood. De wereld zal een bol blijven, maar ook plat zijn.
Samengevat: onze voorliefde voor het zelf-gegenereerde semi-logische illusionaire wereldje zal het dan eindelijk verliezen van onze liefde voor een wonderlijke, chaotische en volstrekt onlogische werkelijkheid.

Ik ben doodsbenauwd én kan niet wachten.