M’n vriendin heeft last van wat ik voor het gemak maar een ‘extended happy ego’ noem: kort samengevat komt het erop neer dat zij pas gelukkig is, als met name onze twee dochters gelukkig zijn; als ik dan óók nog gelukkig ben, dan is dat een bonus. Deze insteek is goed te observeren als zij een spelletje doet: er is bij haar wel een zekere ego-drive, maar die legt het vervolgens consequent af tegen het eerder genoemde fenomeen; het gevolg is dat zij de meiden zo’n beetje altijd laat winnen.
Mijn mannenhart huilt dan bittere tranen: ik zie een toekomst waarin ze na hun pubertijd fluitend het ouderlijk huis verlaten, vol zelfvertrouwen en geloof in eigen kunnen, om daarna binnen de kortste keren door het leven bij de enkels te worden afgezaagd. Dus, en ik zal echt niet de enige vader zijn: als ik een spelletje met ze speel, dan doe ik er alles aan om te winnen, met als gevolg stille verbijstering, ingehouden frustratie of uitgegilde woede bij de beide dames. Bij nader inzien niet helemaal waar: de oudste heeft het extended happy ego van haar moeder overgeërfd; de meeste pijn ligt bij de jongste. Ja, en ik weet van wie ze dat heeft. Goed. Moving on.
Zo dus ook met Mario Kart van Nintendo Wii: mijn vroegere ultieme opvoed-domein. Nou moet u weten, mocht u het spel niet kennen, dat er twee opties zijn om met meerdere mensen te racen: de ‘ieder voor zich’-optie, en de ‘team’-optie. Terwijl ik elke keer de eerste optie promootte, wilden de meiden unaniem alleen meedoen als ze met pa in hetzelfde team zaten. Wat ik dan maar tolereerde. Om hen er vervolgens keer op keer op te wijzen dat er alleen maar was gewonnen, omdat pa bovenaan stond. Opvoeden. Afharden. Leren incasseren. Winnen. Voor jezelf opkomen.
Schaam ik me? Nee. Niet mijn sterkste punt. Wel is er pijn, omdat mijn eigen ogen de noodzaak scheppen om m’n geliefden bewust te bezeren opdat ze er sterker uitkomen. De Nietzsche-aanpak. Waar ma geborgenheid biedt met de ‘wat doe je alles toch goed en wat ben je toch knap’-insteek, is pa het vleesgeworden voorbeeld om je vrijheid te bewaken door ‘eerst goed voor jezelf te zorgen’. “Dus, waar wacht je op: stoot de Kartkoning (moi biensûr) van de troon!” Woe-ha-ha. Dat soort teksten. Satanische blik erbij, enzovoort. U snapt het.
Met name de jongste oefende zich lange tijd een breuk. Ze zou winnen. Kill the king. Het lukte nauwelijks. “Doorgaan!” riep ik dan.
De afgelopen paar jaar waren de meiden niet meer zo geïnteresseerd in Mario. Tot vorige week, toen we ons gezamenlijk op een treurige zondagmiddag kapot zaten te vervelen. Controllers erbij, schijfje in het apparaat, tv aan. Nee, natuurlijk was het opnieuw een team-race, ‘we willen samen met jouw pappa!’. Okee dan. Bij de oudste de sprankel in haar ogen om het ‘samen doen’. En bij de jongste de verbetenheid in het hele lijfje om te willen presteren, om niet meer, zoals zo vaak was gebeurd, als derde te eindigen.
En ik, als getroffen door de bliksem, was plots volstrekt niet meer bereid om hen, en mezelf, pijn te doen.
We kiezen gewoontegetrouw drie kleine ukkies, terwijl we de ‘volwassenen’ figuren aan de computer overlaten: Donky Kong, Wario, Peach, enz.. En op het moment van het startsignaal blijf ik achter de twee meiden hangen en doe ik er alles aan om ze die eerste twee plaatsen te laten behouden: gewapend met recht-toe-recht-aan of hittezoekende schildpadschilden, series bananen en gewoon grof gebeuk met mijn eigen motor houd ik alle bad guys zo goed en kwaad als het gaat van ze af. Als drie bemanningsleden van één ruimteschip onder vuur schreeuwen we elkaar het half uur dat daarop volgt waarschuwingen en tips toe en halen zo overwinning na overwinning binnen. De dames eindigen op plaats één en twee, pa op plaats drie.
En terwijl twee blije gezichten me aankijken, huil ik in stilte dikke tranen van dankbaarheid voor het in mijn schoot geworpen inzicht: vrijheid an sich is een betekenisloos concept en krijgt pas de goede waarde als zij wordt gevuld met verantwoordelijkheid. Of anders nog: ‘eerst voor jezelf zorgen’ is misschien een slogan die het op een onbarmhartige aarde leuk doet, maar tot gruis wordt verpulverd in een hemel-van-een-half-uur, gebouwd door tweeënhalf kind en een halve volwassene, met ieder een prachtig glanzend, plastic stuurtje in handen.