Op de tafel ligt de internationale bestseller “De logica van geluk – ontdek de formule” van Mo Gawdat. Net uitgelezen. Doorspekt met geluks-tips die worden begeleid met een labeltje met de begeleidende tekst “Onthoud!” of “Heel Belangrijk!”. Vervolgens gemixed in een wiskundig sausje als om de logica af te dwingen. Samen met hem zijn er honderden geluksgoeroes, Happinez-lezers en -doorgevers, coaches en Delfts blauwe wandtegeltjes die allen dezelfde boodschap uitdragen:

Geluk = Tevredenheid.

Euh…. Nee. No. Non. Nein.

Laten we tevredenheid definiëren als een emotie die ons teruggekoppelt dat alles ‘te vrede’ is. Als we ons even verplaatsen in een kat, dan betekent dit dat we geen bedreiging ervaren, en te voldaan zijn om achter kansen aan te gaan rennen. Waarom nog een muis verschalken als mijn buik vol zit en ik veilig boven de verwarming lig?
Nu de volgende situatie: u leeft al jaren onder het juk van een bezetter. De stad waar u woont is ondertussen compleet kapot geschoten. U hebt honger en dorst, uw fysieke gezondheid laat te wensen over, u bent meerdere familieleden kwijtgeraakt aan deze oorlog. U bent boos. U bent bang. Maar vandaag wordt de stad bevrijd. De redders rijden in dikke tanks door de straten, en deze bevrijders delen uw normen en waarden. Bent u gelukkig? Ja. U voelt zich vrij, én geborgen in de kracht van de door u erkende bevrijders om u heen. Voelt u zich tevreden met uw kapotgeschoten leven? Euh… nee.
Niet overtuigd? Deze dan: u bent hyper verliefd. Gelukkig? Ja. Alleen de blik van de ander brengt u al in een immense euforie. Tevreden? Nee: het zoete lijden van het wachten op de volgende ontmoeting houdt u al die tijd uit uw vrede. En uw slaap. En voor het meer materieel georiënteerde deel in u: u heeft de staatsloterij gewonnen. Gelukkig? Ja. Tevreden? Nee: uw hoofd tolt rond van de mogelijkheden die er plots voor u in het verschiet liggen.

Ik heb weinig twijfel dat, indien rücksichtslos doorgevoerd, tevredenheid in je eentje kan worden bereikt. Mijn oudste broer zei het jaren geleden al: tevredenheid is niets anders dan het beheersen van je behoeftes. Als je je behoeftes maar razendsnel blijft aanpassen aan de huidige situatie, dan blijf je je hele leven lang tevreden. En dus, by the way, inert: iets buiten je zelf veranderen is dan volstrekt onnodig. Maar positieve gevoelens die vrijkomen bij ongewone mazzel, of als angst en woede zich transformeren in hun tegenhangers, geborgenheid en vrijheid, of ja, als we in extase willen verzuipen in het wezen van een ander, of het nu een geliefde is, of een god, of wie of wat dan ook.. dat is ook geluk. En dat geluk bereik je alleen middels iets of iemand anders. En niet onbelangrijk, houdt je in beweging. Anders gezegd: alle vormen van geluk anders dan tevredenheid worden alleen in de relatie met een ander object bereikt. Of het nu een staatslot is, je zojuist gevonden grote eeuwige liefde, of een tank met de juiste markering die door jouw straat heen dendert.

En, on the negative side: als de huidige geluksgoeroes de wedstrijd gaan winnen, dan lopen we het enorme risico uiterst tevreden (lees: hypergezonde, volgefroten, ruim wonende, kort samengevat, van alle tekorten ontdane) near-Nirvana wereldburgers te zijn, die met enige deernis, herstel… zónder enige empathie (we zijn immers afgetraind om tevreden te blijven), gezeten boven de draaiende verwarming, onaangedaan neerkijken op de rennende, vliegende, vallende, verdrinkende, verloren medemens, die de geluksformule nog onvoldoende beheerst. Gestript van alle andere vormen van geluk die de kwetsbare relatie met wie of wat dan ook waarde geeft. Aldus onwetend lijdend aan een typisch gevalletje permanente geluks-armoede.

Dus…

Onthoudt: Geluk = {tevredenheid, mazzel, geborgenheid, vrijheid, euforie}