Hebt u het zich wel eens voorgesteld? Uw dood, als goedwillende atheïst wellicht? Hoe er na uw dood ‘niets’ is? Ik heb er een keer met mijn jongste over gehad. De voorstelling die het hoofd maakt bij het concept ‘Niets’. Ik dacht dat alles dan zwart zou zijn. Zij dacht juist wit. Ik had daarmee overigens een fijne dag, in de vrolijke culturele overtuiging dat wit beter is dan zwart, en ik wellicht toch nog iets goed had gedaan in de opvoeding. Zonder mijn eigen medeweten natuurlijk: bescheidenheid siert de mens. Denk ik dan. Wellicht. Zucht, moving on.

Voor een beeld-denkende twijfelaar (én dus zekerheidszoeker) is het gierend gekmakend dat het niets onmogelijk kan worden voorgesteld. Elke voorstelling is tenslotte iets. Ook zwart. Ook wit. Niets is datgene wat we ons letterlijk niet voor kunnen stellen. Een dergelijk probleem had Kierkegaard, de christelijke filosoof uit Denemarken uit de 19^e eeuw, overigens ook met God: hij kwam tot de conclusie dat elke voorstelling die een mens maakt over deze grootheid, per definitie gevangen moet zijn in menselijke beperkingen. Dit omdat hij zich niet iets buiten die beperkingen kán voorstellen. Waardoor de god in die voorstelling God niet kán zijn. Anders gezegd: elke voorstelling duwde de werkelijke waarheid over God weer net buiten het bereik van ons voorstellingsvermogen. God bleef zo eeuwig ongekend. Waardoor de mens, vanwege zijn intrinsieke nieuwsgierigheid, God juist daarom eeuwig zou najagen. Een onversneden Tantaluskwelling aldus. De enige oplossing voor een werkelijk geloof kon maar op één zuivere manier plaatsvinden: een sprong in het duister, a leap of faith.

Dit doet mij dan weer denken aan de ervaring van de oneindige val zoals beschreven in “filosofie van de waanzin” van Wouter Kusters, waarin de mens in een psychose de kans loopt om op basis van het duale denken (these, antithese, synthese, die dan meteen weer het startpunt is van een nieuwe cyclus), in een eindeloze valpartij terecht te komen, die wordt afgelegd met de snelheid van het licht. Een woord van geruststelling vooraf: mocht u daar nu nét mee bezig zijn: het houdt een keer op. De ervaring van vele psychotici heeft geleerd dat er drie objecten zijn die de absolute grenzen van het denken belichamen en op één van deze drie objecten vliegt het gierende denken zich uiteindelijk uitermate geruststellend te pletter.

Wat zijn die drie objecten dan? Óf hij of zij ziet hoe bij de synthese van twee tegengestelde objecten nieuwe objecten worden geboren, tot in het oneindige. Eindconclusie: alleen Alles bestaat. Óf juist dat niets waar is, aangezien de tegenstelling an sich de op zichzelf staande absolute waarheid van eender welk object ondergraaft: alleen Niets bestaat. In het eerste geval kan dit leiden tot een euforie over de eindeloze creaties richting Alles; in het tweede geval leidt dit mogelijk tot het potentieel volledig angstaanjagende zicht op Niets. En tja, aangezien Niets en Alles elkaars tegenpolen zijn, is er dan die derde optie, de synthese tussen beide: alleen de Ene is waar.

Mijn eigen psychose startte, helaas I might add, met de tweede route, de route richting de relativiteit van alles, en dus het absolute Niets. Terugkijkend op die ervaring en op de start van dit schrijven kan ik niet anders concluderen, dan dat het Niets alleen dan kan bestaan als het, en hier komt het, niet bestaat. Elke voorstelling van niets is immers iets. Kortsluiting. En evenredig met Alles overigens: elke voorstelling van Alles is immers iets. Nooit alles. Meer kortsluiting. De enige manier om uit die duale nachtmerrie te ontsnappen lijkt exact dat wat hierboven als synthese tussen de twee is gepositioneerd: er is Eén.

Ik word er potverdorie, op grond van mijn eigen in het rood lopende limbische en cerebrale systeem,  gelovig van.